KHAI THÁC CÔNG NGHỆ VÀ ĐỔI MỚI THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ĐỂ NÂNG HIỆU SUẤT SME

Trong kỷ nguyên số, khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để nâng hiệu suất SME là xu hướng tất yếu giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tối ưu vận hành, mở rộng thị trường và gia tăng lợi nhuận. Tuy nhiên, quá trình này không hề dễ dàng khi SME phải đối mặt với nhiều thách thức từ vốn, nhân lực đến chiến lược triển khai. Cùng HBR khám phá cách khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để nâng hiệu suất SME

Nội dung chính gồm:

• Những thách thức để nâng cao hiệu suất của SME: thiếu vốn, nhân lực công nghệ, văn hóa ngại đổi mới, cạnh tranh quốc tế, rủi ro khi đổi mới.

• Cách khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để nâng hiệu suất SME: tiếp nhận công nghệ, ứng dụng toàn diện, kết hợp dữ liệu – công nghệ để tạo giá trị khác biệt, xây dựng hạ tầng và văn hóa đổi mới.

• Lợi ích khi khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử: tăng năng suất, tối ưu chi phí, mở rộng thị trường, cải thiện trải nghiệm khách hàng, nâng cao lợi nhuận.
• Những khó khăn khi khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử: rào cản hấp thụ công nghệ, tích hợp đa kênh, thiếu dữ liệu, áp lực thay đổi mô hình kinh doanh, và rủi ro cạnh tranh.

1. Những thách thức để nâng cao hiệu suất của SME

Mặc dù công nghệ và thương mại điện tử mở ra nhiều cơ hội tăng trưởng, nhưng trên thực tế SME vẫn phải đối mặt với không ít rào cản khi muốn cải thiện hiệu suất kinh doanh. Những khó khăn chính mà SME thường gặp phải để nâng cao hiệu quả bao gồm:

• Hạn chế về vốn và nguồn lực tài chính
• Thiếu nhân lực am hiểu công nghệ
• Văn hóa doanh nghiệp bảo thủ, ngại thay đổi
• Khả năng cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài
• Rủi ro từ việc triển khai đổi mới

1 - Hạn chế về vốn và nguồn lực tài chính

Phần lớn SME tại các quốc gia đang phát triển hoạt động với quy mô nhỏ, vốn ít, lợi nhuận bấp bênh. Việc đầu tư vào hệ thống công nghệ mới, từ ERP, CRM cho đến AI, cloud hay nền tảng e-business, đều cần ngân sách đáng kể. Khi dòng tiền không ổn định, nhiều doanh nghiệp buộc phải trì hoãn hoặc chỉ ứng dụng công nghệ ở mức tối thiểu, dẫn đến hiệu suất không cải thiện nhiều.

2 - Thiếu nhân lực am hiểu công nghệ

Nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin và phân tích dữ liệu, còn rất khan hiếm. SME thường không đủ khả năng cạnh tranh với doanh nghiệp lớn trong việc tuyển dụng nhân sự công nghệ, dẫn đến:

• Khó triển khai và duy trì hệ thống mới.
• Phụ thuộc nhiều vào nhà cung cấp bên ngoài.
• Thiếu khả năng khai thác tối đa lợi ích từ công nghệ đã đầu tư.
• Khả năng cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài

3 - Văn hóa doanh nghiệp bảo thủ, ngại thay đổi

Một thách thức ít được nhắc đến nhưng lại ảnh hưởng mạnh chính là tư duy và văn hóa doanh nghiệp. Nhiều lãnh đạo SME vẫn kinh doanh theo bản năng, chưa thực sự tin vào sức mạnh của dữ liệu và công nghệ. Tư duy “ngại thay đổi” khiến họ chậm ứng dụng đổi mới, trong khi thị trường và hành vi người tiêu dùng biến đổi từng ngày.

4 - Khả năng cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, SME ở các nước đang phát triển như Việt Nam hay Tanzania phải đối mặt với áp lực cạnh tranh từ sản phẩm nhập khẩu hoặc từ các tập đoàn quốc tế có năng lực công nghệ vượt trội. Việc thiếu đầu tư vào R&D và đổi mới sản phẩm khiến SME dễ bị lép vế, khó duy trì lợi thế cạnh tranh.

5 - Rủi ro từ việc triển khai đổi mới

Ngay cả khi đã quyết tâm ứng dụng công nghệ, SME vẫn phải đối mặt với nhiều rủi ro:

• Đầu tư sai công nghệ, không phù hợp với quy mô/doanh nghiệp.
• Hệ thống triển khai thiếu đồng bộ, gây gián đoạn vận hành.
• Sản phẩm đổi mới chưa được thị trường đón nhận, dẫn đến thua lỗ.

2. Khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để nâng cao hiệu suất SME

Để nâng cao hiệu suất, SME không chỉ cần “áp dụng công nghệ” ở mức bề mặt mà còn phải xây dựng một chiến lược toàn diện nhằm hấp thụ, ứng dụng và đổi mới dựa trên công nghệ. 

Theo nghiên cứu: “Driving SME Performance through Technological Absorptive Capacity and E-Business Innovation” của Changalima và cộng sự, sự kết hợp giữa khả năng hấp thụ công nghệ và đổi mới trong thương mại điện tử chính là “đòn bẩy kép” giúp SME tối ưu vận hành, mở rộng thị trường và gia tăng lợi nhuận. Cụ thể, SME có thể khai thác theo 4 hướng sau: 

• Tăng cường khả năng tiếp nhận và làm chủ công nghệ từ bên ngoài
• Ứng dụng đổi mới thương mại điện tử trong toàn bộ hoạt động
• Kết hợp công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để tạo giá trị khác biệt
• Đầu tư vào hạ tầng và văn hóa đổi mới số

1 - Tăng cường khả năng tiếp nhận và làm chủ công nghệ từ bên ngoài

• Chủ động tìm kiếm, học hỏi và thích ứng với công nghệ mới từ các đối tác, thị trường quốc tế hoặc các chương trình chuyển giao công nghệ.
• Tổ chức đào tạo nhân sự để nâng cao năng lực sử dụng công cụ số, hệ thống ERP, CRM hay nền tảng AI nhằm gắn công nghệ vào hoạt động hằng ngày.

Điều này giúp SME không bị tụt hậu trước các thay đổi công nghệ nhanh chóng, đồng thời hình thành “năng lực lõi” cho đổi mới lâu dài

2 - Ứng dụng đổi mới thương mại điện tử trong toàn bộ hoạt động

Theo dữ liệu nghiên cứu, các SME áp dụng đổi mới thương mại điện tử đã cải thiện rõ rệt doanh số, tốc độ tăng trưởng và khả năng tiếp cận thị trường mới

• Tích hợp thương mại điện tử vào chiến lược kinh doanh, thay vì chỉ coi đó là một kênh bán hàng phụ.
• Triển khai đồng bộ từ website, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, đến giải pháp thanh toán – logistics số để nâng cao trải nghiệm khách hàng.

3 - Kết hợp công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để tạo giá trị khác biệt

• Sử dụng dữ liệu khách hàng thu thập từ các nền tảng số để cá nhân hóa sản phẩm, dịch vụ.
• Ứng dụng các công nghệ như AI, Big Data, Cloud để phân tích hành vi tiêu dùng, dự đoán nhu cầu và thiết kế giải pháp phù hợp.

Nhờ vậy, SME có thể tạo ra giá trị độc đáo, nâng cao lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ lớn có nhiều nguồn lực hơn.

4 - Đầu tư vào hạ tầng và văn hóa đổi mới số

Nghiên cứu nhấn mạnh rằng các SME có văn hóa cởi mở với đổi mới thường đạt hiệu suất vượt trội hơn so với các doanh nghiệp chỉ chạy theo công nghệ một cách bị động

• Không chỉ dừng lại ở công cụ, SME cần xây dựng nền tảng hạ tầng công nghệ (máy chủ, bảo mật, tích hợp API) để đảm bảo hoạt động ổn định.
• Song song, lãnh đạo phải khuyến khích văn hóa đổi mới – coi việc thử nghiệm và ứng dụng công nghệ mới là một phần tất yếu của phát triển.

Tóm lại, cách khai thác hiệu quả công nghệ và đổi mới thương mại điện tử không nằm ở việc “chọn công cụ nào”, mà ở việc xây dựng năng lực hấp thụ công nghệ và tích hợp đổi mới số vào toàn bộ chiến lược doanh nghiệp. Đây chính là chìa khóa để SME bứt phá trong kỷ nguyên số.

3. Lợi ích khi khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để nâng cao hiệu suất SME 

Sau khi vượt qua những rào cản về vốn, nhân lực và tư duy đổi mới, doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể gặt hái nhiều lợi ích rõ rệt từ việc ứng dụng công nghệ và triển khai thương mại điện tử. 

Những doanh nghiệp có khả năng hấp thụ công nghệ tốt và áp dụng đổi mới thương mại điện tử bài bản thường đạt được hiệu suất vượt trội so với các mô hình kinh doanh truyền thống. Các lợi ích chính bao gồm:

1 - Tăng năng suất và tối ưu hóa vận hành

Công nghệ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tự động hóa nhiều quy trình vốn tiêu tốn nhiều thời gian, như quản lý kho hàng, xử lý đơn đặt hàng, theo dõi vận chuyển hay chăm sóc khách hàng. Điều này giúp doanh nghiệp:

• Giảm chi phí nhân sự cho các công việc thủ công.
• Rút ngắn thời gian xử lý giao dịch.
• Hạn chế sai sót, nâng cao độ chính xác trong vận hành.

2 - Cải thiện khả năng cạnh tranh trên thị trường

Việc khai thác dữ liệu và áp dụng các giải pháp thương mại điện tử cho phép doanh nghiệp nhanh chóng nắm bắt xu hướng thị trường và nhu cầu khách hàng. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể:

• Linh hoạt điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ.
• Tạo ra lợi thế cạnh tranh khác biệt so với đối thủ.
• Duy trì vị thế bền vững trong môi trường cạnh tranh gay gắt.

3 - Mở rộng thị trường và kênh bán hàng

Thương mại điện tử giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa vượt ra khỏi giới hạn địa lý truyền thống. Doanh nghiệp có thể:

• Kết hợp bán hàng đa kênh (omnichannel) trên website, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội.
• Tiếp cận khách hàng ở nhiều quốc gia với chi phí thấp.
• Tăng trưởng doanh thu nhanh nhờ tiếp cận tập khách hàng toàn cầu.

4 - Cải thiện trải nghiệm và sự hài lòng của khách hàng

Công nghệ hiện đại cho phép doanh nghiệp cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm: gợi ý sản phẩm dựa trên hành vi tiêu dùng, cung cấp dịch vụ chăm sóc tự động 24/7, hoặc triển khai chương trình khách hàng thân thiết. Lợi ích đạt được là:

• Giữ chân khách hàng lâu dài.
• Tăng giá trị đơn hàng trung bình.
• Xây dựng cộng đồng khách hàng trung thành quanh thương hiệu.

5 - Nâng cao hiệu quả tài chính và lợi nhuận

Đổi mới thương mại điện tử không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí marketing nhờ khả năng đo lường chính xác, mà còn mở ra cơ hội tạo dòng tiền ổn định qua các mô hình kinh doanh mới như gói đăng ký theo tháng. Các nghiên cứu cho thấy những doanh nghiệp ứng dụng công nghệ hiệu quả và đổi mới thương mại điện tử thường:

• Đạt mức tăng trưởng doanh thu nhanh hơn.
• Tối ưu được lợi nhuận so với mô hình kinh doanh truyền thống.
• Duy trì biên lợi nhuận ổn định, ngay cả khi cạnh tranh khốc liệt.

Có thể thấy, việc khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử không chỉ là giải pháp ngắn hạn, mà còn là chiến lược dài hạn giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa nâng cao năng suất, mở rộng thị trường, cải thiện trải nghiệm khách hàng và gia tăng lợi nhuận bền vững. Đây là con đường tất yếu để SME phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên số hóa.

4. Những khó khăn cho SME khi khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử

Khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử là xu hướng tất yếu để SME bứt phá trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, khi triển khai  quá trình thường gặp những khó khăn sau đây: 

1 - Rào cản trong việc tiếp nhận và hấp thụ công nghệ mới

SMEs thường thiếu nền tảng tri thức và quy trình để tiếp nhận công nghệ từ bên ngoài. Họ có thể mua phần mềm hoặc công cụ nhưng lại khó đồng hóa, tích hợp và chuyển đổi thành năng lực nội bộ. Điều này dẫn đến việc công nghệ không mang lại giá trị như kỳ vọng.

2 - Khó khăn trong tích hợp hệ thống và vận hành đa kênh

Khai thác thương mại điện tử đòi hỏi sự liên kết giữa nhiều khâu: bán hàng, kho vận, thanh toán, chăm sóc khách hàng. SMEs thường triển khai rời rạc – ví dụ: có gian hàng trên sàn TMĐT nhưng không kết nối với quản lý kho hay CRM – khiến vận hành thiếu đồng bộ, gây thất thoát và giảm trải nghiệm khách hàng.

3 - Thiếu dữ liệu và hạn chế trong phân tích dữ liệu

Đổi mới thương mại điện tử cần dựa trên dữ liệu người dùng để cá nhân hóa sản phẩm, tối ưu marketing. Nhưng SMEs thường:

• Không có hệ thống lưu trữ dữ liệu chuẩn hóa.
• Thiếu nhân sự phân tích dữ liệu chuyên sâu.
• Ra quyết định dựa trên cảm tính thay vì insight thị trường.

4 - Áp lực thay đổi mô hình kinh doanh truyền thống

Việc chuyển đổi từ kênh bán hàng trực tiếp sang thương mại điện tử buộc SMEs phải thay đổi toàn bộ quy trình, từ marketing, bán hàng, logistics đến chăm sóc khách hàng. Đây là một cú “dịch chuyển mô hình” lớn, gây tâm lý lo ngại, xung đột nội bộ và đôi khi vấp phải sự phản kháng từ nhân sự.

5 - Rủi ro đổi mới trong môi trường cạnh tranh khốc liệt

Khi triển khai các sáng kiến đổi mới (ví dụ: gói đăng ký sản phẩm, ứng dụng AI vào gợi ý sản phẩm, hay livestream bán hàng), SMEs phải đối mặt với nguy cơ:

• Sản phẩm chưa phù hợp nhu cầu thị trường.
• Đổi mới bị sao chép nhanh chóng bởi đối thủ lớn.
• Chi phí thử nghiệm cao nhưng tỷ lệ thành công thấp.

Tóm lại, khai thác công nghệ và đổi mới thương mại điện tử để nâng hiệu suất SME là con đường tất yếu giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa vượt qua hạn chế về vốn, nhân lực và cạnh tranh, đồng thời mở ra cơ hội tối ưu vận hành, mở rộng thị trường, gia tăng trải nghiệm khách hàng và nâng cao lợi nhuận. Dù còn nhiều khó khăn trong quá trình tiếp nhận công nghệ, tích hợp hệ thống hay thay đổi mô hình kinh doanh, nhưng với chiến lược đúng đắn và tinh thần đổi mới liên tục, SMEs hoàn toàn có thể biến công nghệ và thương mại điện tử thành bệ phóng để phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.